2021

Pamiętnik (Józef Pachała)

Pamiętnik Józefa Pachały – wrzosowianina żyjącego na przełomie XIX i XX w. Wydanie jego wspomnień właśnie teraz jest o tyle doniosłe, że w roku 2020 obchodziliśmy setną rocznicę Bitwy Warszawskiej będącej decydującym momentem wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920), w której Pachała brał aktywny udział, o czym pisał właśnie w Pamiętniku.

W Przedmowie czytamy: „Józef Pachała jest postacią interesującą, zwłaszcza w kontekście walk o odzyskanie Niepodległości przez Polskę. Należał do tajnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) działającej na terenie zaboru rosyjskiego, której szeregi nie tylko zasilał, ale także organizował jej struktury w powiecie radzyńskim. Po odzyskaniu Niepodległości za udział w wojnie polsko-bolszewickiej był nagrodzony przez Józefa Piłsudskiego aktem nadania ziemi na Kresach Wschodnich (daru jednak nie przyjął, twierdząc, że walczył o wolną Polskę, a nie o korzyści materialne); posiadał szereg odznaczeń, m. in. Krzyż Walecznych i Medal Niepodległości. Z tekstu Marka Korulczyka wynika natomiast, że również po 1918 roku był postępowym i aktywnym organizatorem życia społecznego.

W Pamiętniku, którego rękopis dotychczas nie został opublikowany w całości (według rodziny Pachały, zachowany tekst nie stanowi całości, ponieważ pewna część została bezpowrotnie utracona), Pachała poczynił zapisy dotyczące, m. in.: formowania POW w powiecie radzyńskim oraz działań na szlaku bojowym jego jednostki (1914–1920). Znajdziemy w nim również obrazy codzienności żołnierskiej, a nawet refleksje o rodzinie.

Uprzejmie dziękuję Panu Markowi Korulczykowi za nieoceniony wkład pracy przy powstaniu publikacji (zgromadzenie materiałów archiwalnych oraz przygotowanie noty o życiu i dziele Pachały). Dziękuję także dr Małgorzacie Kulikowskiej za pracę edytorsko-redakcyjną oraz dociekliwość, dzięki której wiemy, że Józef Pachała posiadał stopień wojskowy podporucznika, o czym nigdy nie wspominał, a świadczy o tym Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 17 października 1946 roku, na której podstawie autor Pamiętnika otrzymał Krzyż Walecznych”.

Wydawca

Książkę wydał Gminny Ośrodek Kultury i Sportu w Borkach z/s w Woli Osowińskiej oraz gmina Borki. Wydawnictwo zostało włączone do programu Warto być Polakiem organizowanego przez Samorząd Województwa Lubelskiego, zaś Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim zadeklarowało udział w działaniach promujących wydawnictwo. 

Opis bibliograficzny

J. Pachała, Pamiętnik, Borki 2020, ss. 52.